Thoái hóa khớp gối: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Thoái hóa khớp gối là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh không chỉ gây đau nhức, khó khăn trong vận động mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Việc tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa thoái hóa khớp gối sẽ giúp mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe xương khớp lâu dài. Cùng Orihiro Việt Nam chia sẻ bài viết sau.

1. Thoái hóa khớp gối là gì?

Tầm quan trọng của khớp gối

Khớp gối là khớp lớn, chịu tải trọng nhiều nhất trong cơ thể, đảm bảo khả năng đi lại, đứng lên ngồi xuống và duy trì thăng bằng. Khi khớp gối bị thoái hóa, các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như leo cầu thang, tập thể dục, thậm chí đi bộ bình thường cũng trở nên khó khăn. Vì vậy, việc bảo vệ khớp gối đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cuộc sống khỏe mạnh và độc lập.

Thoái hóa khớp gối là tình trạng lớp sụn bao phủ đầu xương tại khớp gối bị mài mòn dần theo thời gian. Khi sụn khớp bị tổn thương, các đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, gây đau nhức và hạn chế vận động. Đây là bệnh lý cơ xương khớp mạn tính, tiến triển âm thầm và thường kéo dài nhiều năm. Nếu không phát hiện sớm, thoái hóa khớp gối có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng.

2. Nguyên nhân thoái hóa khớp gối

Quá trình lão hóa tự nhiên

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thoái hóa khớp gối là do quá trình lão hóa. Khi tuổi tác tăng cao, sụn khớp mất dần tính đàn hồi và khả năng tái tạo. Lượng dịch khớp cũng giảm đi, khiến khớp gối trở nên khô cứng và dễ bị tổn thương. Đây là lý do thoái hóa khớp gối thường gặp ở người trên 50 tuổi.

Các yếu tố nguy cơ khác

Ngoài lão hóa, nhiều yếu tố khác cũng góp phần thúc đẩy thoái hóa khớp gối. Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lớn lên khớp trong mỗi bước đi. Chấn thương thể thao, tai nạn hoặc lệch trục chân cũng là nguyên nhân quan trọng. Bên cạnh đó, yếu tố di truyền và lối sống ít vận động cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.

3. Dấu hiệu thoái hóa khớp gối thường gặp

Đau nhức và cứng khớp

Triệu chứng nổi bật nhất của thoái hóa khớp gối là cảm giác đau nhức khi vận động, đặc biệt lúc leo cầu thang hoặc đứng lên ngồi xuống. Nhiều người còn bị cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu. Khi vận động trở lại, khớp gối dần mềm ra nhưng vẫn còn cảm giác khó chịu.

Tiếng kêu lục cục trong khớp

Một dấu hiệu khác của thoái hóa khớp gối là tiếng lạo xạo hoặc lục cục phát ra từ khớp khi di chuyển. Đây là kết quả của việc bề mặt xương cọ xát trực tiếp vào nhau do sụn khớp bị bào mòn. Âm thanh này ban đầu có thể nhẹ, nhưng khi bệnh tiến triển sẽ rõ ràng và thường đi kèm với đau nhức.

Sưng và biến dạng khớp

Khi thoái hóa nặng, khớp gối có thể sưng to do viêm hoặc tích tụ dịch khớp. Về lâu dài, khớp gối có thể bị biến dạng, cong vẹo và mất chức năng vận động bình thường. Đây là giai đoạn nghiêm trọng, thường ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt.

4. Biến chứng của thoái hóa khớp gối

Giảm khả năng vận động

Thoái hóa khớp gối khiến người bệnh khó đi lại, thậm chí chỉ di chuyển quãng ngắn cũng gây đau đớn. Hoạt động sinh hoạt thường ngày như leo cầu thang, làm việc nhà hoặc chơi thể thao trở nên khó khăn.

Nguy cơ tàn phế

Nếu không được điều trị, thoái hóa khớp có thể dẫn đến mất khả năng vận động, làm người bệnh phải phụ thuộc vào người khác. Ở giai đoạn cuối, nhiều trường hợp buộc phải thay khớp gối nhân tạo để duy trì khả năng di chuyển.

5. Cách chẩn đoán thoái hóa khớp gối

Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra khớp gối, đánh giá mức độ đau, phạm vi cử động và các dấu hiệu sưng viêm. Đây là bước đầu tiên giúp định hướng bệnh.

Hình ảnh học và xét nghiệm

Chụp X-quang thường được sử dụng để quan sát tình trạng khớp và khoảng cách giữa các khe khớp. Với những trường hợp phức tạp, cộng hưởng từ (MRI) sẽ cho hình ảnh chi tiết hơn về sụn và mô mềm quanh khớp. Ngoài ra, xét nghiệm máu giúp loại trừ các bệnh khớp khác như gout hoặc viêm khớp dạng thấp.

6. Phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối

Thay đổi lối sống

Người bệnh thoái hóa khớp gối được khuyến nghị duy trì cân nặng hợp lý, kết hợp tập luyện thể dục nhẹ nhàng để giảm áp lực lên khớp. Các hoạt động như bơi lội, yoga hoặc đạp xe chậm rãi giúp cải thiện độ linh hoạt và tăng cường sức bền cơ quanh khớp gối.

Bên cạnh đó, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng, người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm giàu glucosamine và chondroitin như sụn động vật, xương hầm, hải sản có vỏ (tôm, cua, sò) hoặc có thể bổ sung từ thực phẩm chức năng hỗ trợ xương khớp. Việc kết hợp hợp lý giữa vận động và dinh dưỡng khoa học sẽ giúp làm chậm tiến trình thoái hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc giảm đau, chống viêm thường được bác sĩ kê đơn để kiểm soát triệu chứng. Một số trường hợp có thể được tiêm dịch nhờn nhân tạo nhằm bổ sung chất bôi trơn cho khớp.

Phẫu thuật thay khớp

Khi thoái hóa khớp gối ở giai đoạn nặng, phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo là lựa chọn cuối cùng. Phương pháp này giúp người bệnh khôi phục khả năng đi lại và giảm đau đáng kể, tuy nhiên chi phí cao và cần thời gian phục hồi lâu dài.

7. Cách phòng ngừa thoái hóa khớp gối hiệu quả

Duy trì cân nặng hợp lý

Kiểm soát cân nặng là yếu tố quan trọng hàng đầu trong phòng ngừa thoái hóa khớp. Cân nặng vừa phải giúp giảm áp lực đáng kể cho khớp gối trong quá trình vận động.

Tập luyện thể dục khoa học

Thường xuyên vận động với các môn nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga giúp khớp gối linh hoạt và khỏe mạnh hơn. Tránh các môn gây áp lực mạnh như chạy bộ đường dài hoặc nhảy cao.

Dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn giàu canxi, vitamin D và omega-3 có lợi cho sức khỏe xương khớp. Nên bổ sung cá biển, sữa, đậu nành và rau xanh vào thực đơn hàng ngày.

8. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám khi có đau khớp kéo dài trên vài tuần, kèm theo cứng khớp hoặc sưng viêm. Nếu có dấu hiệu biến dạng khớp hoặc hạn chế vận động nghiêm trọng, việc thăm khám càng trở nên cấp thiết. Phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp làm chậm quá trình thoái hóa và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Kết luận

Thoái hóa khớp gối là bệnh lý mạn tính có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời. Nhận biết sớm triệu chứng, thay đổi lối sống và duy trì thói quen tập luyện hợp lý chính là chìa khóa bảo vệ sức khỏe khớp gối. Chủ động phòng ngừa từ hôm nay sẽ giúp bạn duy trì khả năng vận động linh hoạt, sống khỏe mạnh và tự tin ở mọi lứa tuổi.